इंटरनेट सेवेबद्दल जेवढ सांगावं तेवढ थोडं आहे. आज वायरलेस इंटरनेट सेवेने एवढी क्रांती केली आहे. आपण पृथ्वीच्या कोणत्याची पृष्ठभागावरून विद्युत बिल (electricity bill), तिकीट बुकिंग (ticket booking) अशी असंख्य कामे गोष्टी इंटरनेटद्वारे करू शकतो.
मोबाईल इंटरनेट सेवा हि एक वायरलेस टेक्नॉलॉजी आहे म्हणजे केबलचा समावेश नसलेल्या कोणत्याही प्रकारच्या नेटवर्किंगचा भाग असतो. यामुळे गतिशिलता प्रदान झालीच आणि त्याचबरोबरच नेटवर्क केबलसाठी लागणारा खर्चही वाचला. सद्या आपणांस ठाऊक असणाऱ्या वायरलेस इंटरनेटच्या एकूण पाच पिढ्या आहेत. त्यात 1G, 2G, 3G, 4G आणि 5G होत, यापैकी 5G सेवा अजून अधिकृतपणे वापरात आलेली नाही.
इंटरनेटच्या पिढ्या (Generations of Internet)
मोबाइल नेटवर्कच्या पहिल्या पिढीने मोबाइल कम्युनिकेशन सेवा वितरीत करण्यासाठी अ‍ॅनालॉग तंत्रज्ञानाचा वापर केला. नंतर, तांत्रिक घडामोडी आणि नवीन सेवांसह आपण डिजिटल कम्युनिकेशनच्या जगात प्रवेश केला. अ‍ॅनालॉग मोबाइल सिस्टम FDMA (Frequency division multiple access) नावाच्या तंत्रावर आधारित होती. वायरलेसरित्या कम्युनिकेशन करण्यासाठी स्वतंत्र फ्रिक्वेन्सी बँड वापरले गेले. त्यानंतर बेस स्टेशन आणि मोबाइल फोन दरम्यान कम्युनिकेशन प्रणाली सक्षम करण्यासाठी फ्रिक्वेन्सी बँड एकाधिक उप-फ्रिक्वेन्सी किंवा चॅनेलमध्ये विभागले गेले.
मोबाइल कम्युनिकेशन्सचे डिजिटल युग मोबाईल नेटवर्कची दुसर्‍या पिढी किंवा 2 जी सह प्रारंभ झाले. 2 जी सक्षम केलेल्या तंत्रज्ञानाच्या मानकांनी दोन मार्गांचे अनुसरण केले. पहिल्या मार्गात FDMA (Frequency Division Multiple Access) आणि TDMA (Time Division Multiple Access) चे कॉम्बिनेशन वापरले गेले, तर दुसर्‍या ट्रॅकमध्ये CDMA (Code Division Multiple Access) तंत्रज्ञान वापरले गेले. 2 जी चा प्रारंभ करून, सर्व मोबाइल नेटवर्कनी डिजिटल कम्युनिकेशनचा केला. चला आता आपण मोबाईल नेटवर्कच्या सर्व पिढ्या आणि त्यांना सक्षम करण्यासाठी वापरल्या गेलेल्या तंत्रज्ञानाचा एक दृष्टीक्षेप घेऊया.
1G (1st Generation)
1 जी म्हणजे मोबाइल नेटवर्कची पहिली पिढी जी ग्राहकांना मूलभूत व्हॉइस सेवा देण्यासाठी तयार केली गेली. या नेटवर्कची सुरुवात 1980 च्या दशकात सुरु झाली आणि जगातील विविध भागांमध्ये विविध अ‍ॅनालॉग तंत्रज्ञानाद्वारे त्याची ओळख झाली. तंत्रज्ञानामध्ये AMPS (Advanced Mobile Phone System), NMT (Nordisk MobilTelefoni or Nordic Mobile Telephone), TACS (Total Access Communications System) आणि C-Netz (Funktelefonnetz-C or Radio Telephone Network C) यांचा समावेश आहे.
2G (2nd Generation)
2 जी म्हणजे मोबाइल नेटवर्कची दुसरी पिढी जिने पूर्वीच्या 1 जी नेटवर्कची जागा घेतली. या नेटवर्कने अत्यधिक सुरक्षित व्हॉईस आणि मजकूर संदेश तसेच मर्यादित डेटा अशा सेवा ग्राहकांना प्रदान केल्या. 1990 च्या दशकात 2 जी नेटवर्कची सुरूवात झाली आणि विविध डिजिटल तंत्रज्ञानाद्वारे जगाच्या विविध भागात वितरित करण्यात आली.
मोबाइल नेटवर्कच्या दुसर्‍या पिढीसाठी सर्वाधिक प्रमाणात वापरले गेलेले तंत्रज्ञान मानक म्हणजे ग्लोबल सिस्टम फॉर मोबाइल कम्युनिकेशन्स (GSM) आहे. डिजिटल प्रगत मोबाइल फोन सिस्टम (D-AMPS) आणि अंतरिम मानक IS-95 ह्या इतर टेक्नोलॉजीज आहेत ज्या सेकंड-जनरेशन मोबाइल नेटवर्क (2 जी) लाँच करण्यासाठी वापरल्या गेल्या. 1 जी च्या तुलनेत व्हॉईस कॉलिंग आणि मजकूर संदेश ह्या दोन सेवा 2 जी मुले शक्य झाल्या.
मोबाइल नेटवर्कच्या दुसर्‍या पिढीने दोन नवीन प्रवेश तंत्रज्ञानाची ओळख करुन दिली ते TDMA (Time division Multiple Access) आणि CDMA (Code Division Multiple Access). मूळ GSM आणि D-AMPS नेटवर्क खरोखर डेटा सेवांसाठी सुसज्ज नव्हते. त्यामुळेच मोबाइल डेटा सेवा प्रदान करण्यासाठी GSM नेटवर्कमध्ये जनरल पॅकेट रेडिओ सर्व्हिस (GPRS) आणि EDGE सादर केले गेले. GPRS आणि EDGE यांना अनुक्रमे 2.5 जी आणि 2.75 जी म्हणून संबोधले जाते.
1995 मध्ये प्रथम CDMA वर आधारित मोबाइल कम्युनिकेशन्स तंत्रज्ञान IS-95 आणले गेले ज्याने मोबाइल डेटाला आधार दिला. IS-95 चे IS-95 A आणि IS-95 B असे दोन व्हर्जन्स आहेत. IS-95 A 14.4 kbps पर्यंतच्या पीक डेटा रेट्सना आधार देऊ शकतात. IS-95 B हे 115 kbps पर्यंत रेट्स सुधारू शकतात.
3G (3rd Generation)
मोबाइल कम्युनिकेशन्स मधील 3 जी ची सेवा मोबाईल नेटवर्कच्या तिसर्‍या पिढीचा संदर्भ देते. 3 जी चे दोन मार्ग आहेत आणि ते दोन्ही मार्ग CDMA तंत्रज्ञानावर आधारित आहेत. पहिला मार्ग युनिव्हर्सल मोबाइल टेलिकम्युनिकेशन सिस्टम (UMTS) आणि दुसरा CDMA 2000 होय. UTMS GSM नेटवर्कला 3G जी वर स्थानांतरित करण्यासाठी वापरला जात असे. UTMS नेटवर्कमध्ये हाय-स्पीड पॅकेट एक्सेस (HSPA) नावाच्या तंत्रज्ञानाद्वारे डेटा रेट वाढ झाली.
HSPA अनुक्रमे 14.4 mbps आणि 5.76 mbps पर्यंत पीक डाउनलिंक आणि अपलिंक गती देऊ शकतो. नंतर, आणखी हाय-स्पीड पॅकेट एक्सेस प्लस (HSPA + ) सादर केला गेला, जो डाउनलिंकमध्ये 42 mbps आणि अपलिंकमध्ये 11.5 mbps पर्यंतचा डेटा दर प्रदान करू शकतो. CDMA 2000 डाउनलिंक तसेच अपलिंकमध्ये 153 mbps पर्यंतच्या पीक डेटा दरांपर्यत सपोर्ट करू शकतो. CDMA 2000 नेटवर्कमधील डेटा दरामध्ये नंतर EVDO (एव्होल्यूशन डेटा ऑप्टिमाइझ) द्वारे वाढ करण्यात आली. EVDO ची कमाल डाउनलोड गती 14.7 mbps पर्यंत आणि जास्तीत जास्त अपलोड गती 5.4 mbps असू शकते.
4G (4th Generation)
4 जी म्हणजे मोबाइल नेटवर्कची चौथी पिढी होय. एलटीई नावाच्या नवीन तंत्रज्ञानाद्वारे 4 जी ला सक्षम केले गेले. ज्यामध्ये दीर्घकालीन मोबाइल नेटवर्कचा समावेश होता. युनिव्हर्सल मोबाइल टेलिकम्युनिकेशन सिस्टम (UMTS) आणि CDMA 2000 यासह 3 जी तंत्रज्ञानासाठी एलटीई हा 4 जी नवीन मार्ग अस्तित्त्वात आला. आणखी एक टेकनॉलॉजी म्हणजे WiMax (Worldwide Interoperability for Microwave Access). ही टेकनॉलॉजी 4 जी ला सुधारित मार्ग प्रदान करू शकते परंतु एलटीई हे 4 जीसाठी जगभरात वापरले जाणारे प्राथमिक तंत्रज्ञान आहे.
एलटीईच्या प्रक्षेपणानंतर काही सुधारणा करून LTE Advanced (LTE-A) आणि LTE-Pro च्या स्वरूपात नवीन LTE अस्तित्त्वात आले. डाउनलिंकमध्ये एलटीई चा वेग हा 300 mbps असू शकतो, तर LTE-A आणि LTE-Pro चा वेग हा अनुक्रमे 1 gbps आणि 3 gbps पर्यंत असू शकतो. LTE देत असलेल्या इंटरनेट स्पीडमूळे मोबाइल ब्रॉडबँड (broadband) म्हणून 4 जी या नवीन सेवेला ग्राहकांनी पसंती दर्शविली.
5G (5th Generation)
5 जी म्हणजे मोबाइल नेटवर्कची पाचवी पिढी होय आणि यामध्ये न्यू रेडिओ (New Radio) किंवा NR नावाचे तंत्रज्ञान वापरले जाते. 5 जी हे पूर्वीच्या मोबाइल तंत्रज्ञानापेक्षा पुर्णपणे वेगळे आहे. हे फक्त हाय-स्पीड मोबाइल इंटरनेट सेवेपेक्षा बरेच काही आहे. 5 जी खूप जलद आहे आणि बर्‍याच उद्योगांना डिजीटल बनविण्यात मदत करू शकते. डेटा दरांच्या बाबतीत, 5 जी डाऊनलिंकमध्ये 1 मिलिसेकंद (millisecond) इतक्या कमी वेळेत 10 जीबीपीएसपेक्षा अधिक वेगवान ऑफर देऊ शकतो.
तुम्हांला हा लेख कसा वाटला ते कंमेंट बॉक्समध्ये कंमेंट करून जरुर सांगा.
Reading your article has greatly helped me, and I agree with you. But I still have some questions. Can you help me? I will pay attention to your answer. thank you.
Your article made me suddenly realize that I am writing a thesis on gate.io. After reading your article, I have a different way of thinking, thank you. However, I still have some doubts, can you help me? Thanks.
Good write-up, I’m regular visitor of one’s web site, maintain up the nice operate, and It’s going to be a regular visitor for a lengthy time.