फ्युचर ट्रेडिंग म्हणजे काय? – फ्युचर्स ट्रेडिंग हे दुसरे काहीही नसून, एक आर्थिक करार आहे जो खरेदीदाराला मालमत्ता खरेदी करण्यास किंवा विक्रेत्याला पूर्व-निर्धारित भविष्यातील तारखेला आणि पूर्व-निर्धारित किंमतीवर मालमत्ता विकण्यास बाध्य करतो.
फ्युचर ट्रेडिंग इतर आर्थिक साधनांपेक्षा वेगळे कसे आहे?
- futures trading ला कोणतेही मूळ मूल्य नसते. त्याची किंमत दुसर्या डेरिव्हेटिव्हवर अवलंबून असते.
- फ्युचर हे प्रमाणित करार आहेत जे विशिष्ट तारखेला वस्तूंच्या प्रत्यक्ष वितरणाचे वचन देतात, जे इतर आर्थिक साधनांच्या बाबतीत नाही.
याउलट, स्टॉक गुंतवणूक कंपनीच्या भविष्यातील उत्पन्न आणि नफ्यावर तुमची मालकी दर्शवते. स्टॉक गुंतवणूकदार त्यांची गुंतवणूक त्यांना पाहिजे तितका काळ ठेवू शकतात. फ्युचर्स एक्सपायर होतात, पण स्टॉक्स संपत नाहीत. त्यामुळे, फ्युचर ट्रेडिंगमध्ये वेळ घटक महत्त्वाचा असतो.
फ्युचर ट्रेडिंग कसे करावे?
भारतातील गुंतवणूकदार नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) आणि बॉम्बे स्टॉक एक्स्चेंज (BSE) वर futures trading करू शकतात. भारतात फ्युचर ट्रेडिंग कसे करायचे ते पाहू.
1) futures आणि options कसे कार्य करतात ते पूर्णपणे समजून घ्या: फ्यूचर ही गुंतागुंतीची आर्थिक साधने आहेत आणि स्टॉक आणि म्युच्युअल फंड यांसारख्या इतर साधनांपेक्षा वेगळी आहेत. फ्युचर ट्रेडिंग एखाद्या व्यक्तीसाठी प्रथमच स्टॉकमध्ये गुंतवणूक करणे आव्हानात्मक ठरू शकते. तुम्हांला फ्युचर्समध्ये व्यापार सुरू करायचा असेल, तर तुम्हांला फ्युचर्स कसे काम करतात, तसेच त्याच्याशी संबंधित जोखीम आणि खर्च हे जाणून घेणे आवश्यक आहे.
2) तुमच्या जोखीम क्षमतेवर उपाय मिळवा: आपल्या सर्वांना मार्केटमध्ये नफा कमवायचा आहे, परंतु फ्युचर ट्रेडिंगमध्ये पैसे गमावू शकतात. फ्युचर्समध्ये गुंतवणूक कशी करावी हे जाणून घेण्यापूर्वी, तुमची जोखीम घेण्याची क्षमता जाणून घेणे आवश्यक आहे. तुम्हांला हे माहित असले पाहिजे की तुम्ही किती पैसे गमावू शकता आणि जर ती रक्कम गमावली तर तुमच्या जीवनशैलीवर परिणाम होईल.
3) व्यापारासाठी तुमचा दृष्टीकोन निश्चित करा: भविष्यातील व्यापारासाठी एखाद्याची रणनीती ठरवणे महत्त्वाचे आहे. तुमची समज आणि संशोधनावर आधारित तुम्हांला ट्रेड खरेदी करावे लागतात. यासाठी तुम्हांला मदत करण्यासाठी तुम्ही एखाद्या तज्ञाची नियुक्ती देखील करू शकता.
4) सुरुवातीला सराव ट्रेडिंग खाते open करा: futures trading कसे करायचे हे समजल्यानंतर, तुम्ही ऑनलाइन उपलब्ध असलेल्या सराव ट्रेडिंग खात्यावर सराव करू शकता. हे तुम्हांला फ्युचर मार्केट कसे कार्य करते याचा प्रत्यक्ष व्यावहारिक अनुभव घेण्यास सक्षम करेल. हे तुम्हांला कोणतीही वास्तविक गुंतवणूक न करता futures trading करण्यास अधिक चांगले बनवते.
5) व्यापार खाते उघडा (Open a trading account): फ्युचर ट्रेडिंग सुरू करण्यासाठी, तुम्हांला ट्रेडिंग खाते उघडण्याची आवश्यकता आहे. ट्रेडिंग खाते उघडण्यापूर्वी संपूर्ण पार्श्वभूमी तपासा. तुम्हांला शुल्काबाबतही चौकशी करावी लागेल. फ्युचरमध्ये गुंतवणूक करताना, तुमच्यासाठी सर्वात योग्य असे trading खाते निवडणे तुमच्यासाठी महत्त्वाचे आहे.
6) मार्जिन मनीच्या आवश्‍यकतेची व्यवस्था करा: भविष्यातील करारासाठी एखाद्याला काही रक्कम मार्जिन मनी सुरक्षा म्हणून जमा करणे आवश्यक आहे, जे कराराच्या आकाराच्या 5-10 टक्के दरम्यान असू शकते. फ्युचर कसे खरेदी करायचे हे एकदा कळले की, आवश्यक मार्जिन मनीची व्यवस्था करणे आवश्यक आहे. जेव्हा तुम्ही कॅश सेगमेंटमध्ये फ्युचर्स खरेदी करता तेव्हा तुम्हांला खरेदी केलेल्या शेअर्सचे संपूर्ण मूल्य भरावे लागते, जोपर्यंत तुम्ही डे ट्रेडर नसता (इंट्राडे).
7) मार्जिन मनी जमा करा: पुढची पायरी म्हणजे मार्जिन मनी ब्रोकरला अदा करणे जो बदल्यात ते एक्सचेंजमध्ये जमा करेल. तुम्ही तुमचा करार धरलेल्या संपूर्ण कालावधीसाठी एक्सचेंजकडे पैसे असतात. त्या कालावधीत मार्जिन मनी वाढल्यास, तुम्हांला अतिरिक्त मार्जिन मनी द्यावी लागेल.
8) खरेदी/विक्रीच्या ऑर्डर ब्रोकरकडे द्या: त्यानंतर तुम्ही तुमच्या ब्रोकरकडे ऑर्डर देऊ शकता. ब्रोकरकडे ऑर्डर देणे हे स्टॉक खरेदी करण्यासारखेच आहे. तुम्हांला ब्रोकरला कराराचा आकार, तुम्हांला हव्या असलेल्या करारांची संख्या, स्ट्राइक किंमत आणि कालबाह्यता तारीख कळवावी लागेल. ब्रोकर्स तुम्हांला उपलब्ध असलेल्या विविध करारांमधून निवडण्याचा पर्याय प्रदान करेल आणि तुम्ही त्यातून तुम्हांला हवं ते ऑपशन्स निवडू शकता.
9) भविष्यातील करारांची पुर्तता करा: शेवटी, तुम्हांला भविष्यातील करारांची पुर्तता करणे आवश्यक आहे. हे एक्सपायरी किंवा एक्सपायरी तारखेपूर्वी केले जाऊ शकते. सेटलमेंट म्हणजे फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्टशी संबंधित डिलिव्हरी जबाबदाऱ्यांशिवाय काहीही नाही. काही प्रकरणांमध्ये जसे की कृषी उत्पादने, भौतिक वितरण केले जाते, जेव्हा इक्विटी निर्देशांक आणि व्याजदर फ्युचर्सचा विचार केला जातो तेव्हा वितरण रोख रकमेच्या संदर्भात होते. भविष्यातील करार कालबाह्य तारखेला किंवा कालबाह्यता तारखेपूर्वी सेटल केले जाऊ शकतात.
फ्युचर ट्रेडिंग उदाहरण
Futures trading च्या मूलभूत गोष्टी समजून घेण्यासाठी एक उदाहरण घेऊ. समजा तुम्ही 200 शेअर्सचा समावेश असलेले बरेच XYZ स्टॉक फ्युचर्स 26 ऑक्टोबरला एक्सपायरी तारीख 200 रुपयांना खरेदी केली आहेत. तुम्ही मार्जिनची रक्कम भरली आहे आणि ब्रोकरला ऑर्डर दिली आहे. 26 ऑक्टोबर रोजी, XYZ स्टॉक 240 रुपयांना ट्रेडिंग करत आहे असे गृहीत धरू या.
त्यानंतर तुम्ही 200 शेअर्स 200 रुपयांना खरेदी करून आणि प्रत्येक शेअरवर 40 रुपयांचा नफा मिळवून कराराचा वापर करू शकता. तुमचा नफा 8,000 रुपये वजा मार्जिन मनी असेल. तुम्ही कमावलेले पैसे कमिशन आणि फी कापून तुमच्या खात्यात जमा केले जातील. तुमचे नुकसान झाले असेल, तर ती रक्कम तुमच्या रोख खात्यातून वजा केली जाते. जेव्हा तुम्ही कालबाह्य तारखेपूर्वी सेटलमेंटसाठी जाता, तेव्हा तुमचे नफा आणि तोटा तुम्ही भरलेल्या मार्जिनमध्ये समायोजित केल्यानंतर मोजले जातात.
निष्कर्ष
फ्युचर्स ट्रेडिंग फायदेशीर ठरू शकते, परंतु जोखीम आणि जास्तीत जास्त परतावा मर्यादित करण्यासाठी सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. तसेच, फ्युचरमध्ये ट्रेडिंग करण्यासाठी भरपूर ज्ञान आणि अनुभव आवश्यक आहे, त्यामुळे नवशिक्याने सावधगिरीने चालले पाहिजे.
