आपण एकमेकांशी जोडलेल्या जगात राहतो जिथे एका देशातील थोडा असंतुलन इतर देशांनाही त्रास देतो. हे या देशांमधील परस्पर व्यापार किंवा सीमापार गुंतवणुकीमुळे असू शकते. तथापि, आर्थिक बाजार देखील एकमेकांशी जोडलेले आहेत. या लेखात, आपण भारतीय बाजारावर अमेरिकन बाजाराचा प्रभाव कसा पडतो ते पाहू. तसेच, आपण चीन आणि सिंगापूर (SGX निफ्टी) सारख्या युरोपियन आणि इतर आशियाई बाजारपेठांचा देखील आढावा घेऊ.
Clemons Wenzel Metternich, एक प्रसिद्ध फ्रेंच मुत्सद्दी, एकदा म्हणाले होते, “जेव्हा यूएस शिंकते तेव्हा संपूर्ण जग थंड होते.” या म्हणीला गेल्या काही वर्षांमध्ये अधिक प्रासंगिकता प्राप्त झाली आहे कारण यूएस ही $23 ट्रिलियन जीडीपीसह जगातील सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था बनली आहे. या म्हणीचा अर्थ असा की, आपल्या आत जे काही घडते, त्याचे परिणाम केवळ अमेरिकेतच नव्हे तर जगभरात जाणवतात. या संदर्भात, 2007 चे जागतिक आर्थिक संकट हे एक उदाहरण आहे जे भारतीय बाजारपेठेवर यूएस (US) बाजाराचा प्रभाव देखील दर्शवते.
जागतिक बाजारपेठेचा भारतीय बाजारावर कसा परिणाम होतो? | How Global Markets Affect Indian Markets
जागतिकीकरण | Globalization
आज शेअर बाजारात सूचिबद्ध असलेल्या दिग्गज भारतीय कंपन्यांचीही कार्यालये अमेरिकेत आहेत. अनेक सूचीबद्ध भारतीय कंपन्या अमेरिकन शेअर बाजारात अमेरिकन डिपॉझिटरी रिसीट्स (ADRs) च्या स्वरूपात देखील सूचीबद्ध आहेत. वित्तीय बाजारपेठेतील कंपन्यांचे हे एकत्रीकरण अमेरिकन बाजारातील प्रभाव आपल्या भारतीय बाजारपेठेवर स्पष्ट करते
आर्थिक धोरणे | Economic policies
कोणत्याही देशासाठी दोन प्रमुख धोरणात्मक निर्णय म्हणजे मध्यवर्ती बँकेने बनवलेले चलनविषयक धोरण आणि केंद्र सरकारच्या अखत्यारीत असलेले वित्तीय धोरण. भारतीय बाजारपेठेवर अमेरिकन बाजाराचा प्रभाव समजून घेण्यासाठी, आपण व्याजदर निर्णय किंवा व्यापार अडथळे पाहणे आवश्यक आहे जे भारतासोबतच्या यूएस व्यापार असंतुलनास कारणीभूत ठरतात. उदाहरणार्थ: जर यूएसने टॅरिफ वाढवले किंवा स्टीलच्या आयातीवर अतिरिक्त शुल्क लादले तर भारतातील पोलाद निर्यातदार आणि त्यांच्या शेअरच्या किमतींवर परिणाम होईल. त्यामुळे विकसित देशाचा छोटासा निर्णयही विकसनशील देशांमध्ये अस्थिरता निर्माण करू शकतो.
परकीय चलन दर | Foreign exchange rates
हे विनिमय दर आहेत ज्यावर बाजारात चलनांचा व्यापार केला जातो. अमेरिकन डॉलर हे जगातील सर्वात मजबूत चलन आहे, तर भारतीय रुपया तुलनेने कमकुवत आहे. भारतीय बाजारपेठेवर अमेरिकन बाजाराचा प्रभाव समजून घ्यायचा असेल, तर दोन्ही देशांमधील व्यापार (आयात आणि निर्यात) पहा. भारत अमेरिकेतून बरीच उत्पादने आणि सेवा आयात करतो आणि अशा प्रकारे जर भारतीय रुपयाच्या तुलनेत अमेरिकन डॉलरचे मूल्य वाढले तर कंपन्यांना उत्पादने आणि सेवा आयात करण्यासाठी अधिक पैसे खर्च करावे लागतील. थोडक्यात, विनिमय दर वाढल्याने या कंपन्यांची नफा कमी होईल, ज्याचा परिणाम त्यांच्या शेअरच्या किमतींवर होईल.
कर्ज बाजार | Debt Market
debt market हा एक असा आहे ज्यामध्ये ट्रेझरी बॉण्ड्स आणि कमर्शियल पेपरचा व्यवहार होतो. भारताच्या तुलनेत अमेरिकेत ही बाजारपेठ अत्यंत परिपक्व आहे, जिथे ती अजूनही नवजात अवस्थेत आहे. भारतीय बाजारावर होणारा परिणाम रोख्यांच्या उत्पन्नावरून समजू शकतो. आपल्या ट्रेझरी बॉण्ड्सवरील उत्पन्न वाढणे किंवा घसरणे याचा परिणाम यूएस ते युरोप आणि आशियापर्यंतच्या अनेक शेअर बाजारांवर होतो. उत्पन्नात वाढ म्हणजे यूएस मध्ये असलेल्या व्यवसायांसाठी कर्ज घेण्याच्या खर्चात वाढ. यामुळे त्यांच्या भविष्यातील भांडवली खर्च (capex) योजनांमध्ये व्यत्यय येईल जे अनेक मूल्य गुंतवणूकदारांसाठी लाल ध्वज आहे. याचा परिणाम या व्यवसायांच्या तळाच्या ओळीवर होईल जे भारतीय बाजारांवर परिणाम करणार्‍या शेअरच्या किंमतीत घसरण करतात.
बातम्या | News
शेअर गुंतवणूक आणि ट्रेडिंगमधील मूलभूत विश्लेषणामध्ये बातम्या हा महत्त्वाचा घटक आहे. ही बातमी महागाई, जीडीपी वाढ, निवडणूक निकाल, कोविड-19 मदत पॅकेज, वित्तीय तूट इत्यादींबद्दल असू शकते. हे कार्यक्रम परदेशी संस्थात्मक गुंतवणूकदार (FII), विदेशी पोर्टफोलिओ गुंतवणूकदार (FPIs) इत्यादींद्वारे परकीय चलन ठरवतात. भारतीय बाजारावर अमेरिकन बाजाराचा प्रभाव समजून घेण्यासाठी हा एक महत्त्वाचा घटक आहे, कारण या FPI आणि FII गुंतवणूक भारतीय शेअर बाजाराला हलवतात.
नॅस्डॅक, डाऊ जोन्स इंडस्ट्रियल एव्हरेज (डीजेआयए), आणि निफ्टी आणि सेन्सेक्सवर S&P 500 सारख्या यूएस स्टॉक इंडेक्सच्या प्रभावाबद्दल हे सर्व होते. आता आपण चिनी शेअर बाजाराचा भारतीय बाजारावर कसा परिणाम होतो याविषयी जाणून घेणार आहोत.
फार्मास्युटिकल्स, ऑटोमोबाईल घटक, इलेक्ट्रॉनिक वस्तूंच्या बाबतीत भारत चीनमधून बऱ्याचशा गोष्टी आयात करतो. त्याचप्रमाणे चीन लोहखनिज, पोलाद, अॅल्युमिनियम, रसायने इ. आयात करतो. भारतीय बाजारावर अमेरिकन बाजाराच्या प्रभावाप्रमाणेच, चीनच्या अंतर्गत धोरणांमुळे त्यांच्या सूचीबद्ध कंपन्यांना आणि त्यामुळे त्यांच्या शेअर बाजाराला धक्का बसतो. तसेच चिनी कंपन्यांसोबत व्यवसाय करणाऱ्या भारतीय कंपन्यांना देखील याचा फटका बसतो.
Image Source – istockphoto
