नमस्कार मित्रांनो, आशा आहे तुम्ही आमचा शेअर मार्केट किंवा स्टॉक मार्केट म्हणजे काय? हा लेख वाचला असेल. नसेल वाचला तर या परिच्छेदाखाली त्याची लिंक दिली आहे त्यावर क्लीक नक्की तो लेख वाचा. शेअर मार्केटच्या series मध्ये आज आम्ही तुम्हांला बँक निफ्टीबद्दल सांगणार आहोत.
शेअर मार्केट किंवा स्टॉक मार्केट म्हणजे काय?
बँक निफ्टी मध्ये देखील निफ्टी 50 (nifty 50) समाविष्ट आहे, जो फ्लोट मार्केट कॅप वेटेड इंडेक्स आहे. Bank Nifty आणि निफ्टी दोन्ही भिन्न आहेत, बँक निफ्टी फक्त बँकिंग स्टॉकवर लक्ष केंद्रित करते.
Bank Nifty निफ्टी पेक्षा कसा वेगळा आहे हे जाणून घेणे खूप महत्वाचे आहे. जेणेकरून तुम्हांला बँक निफ्टीशी संबंधित महत्त्वाची माहिती मिळू शकेल. या लेखाद्वारे तुम्हांला कळेल की बँक निफ्टी म्हणजे काय? हे कसे कार्य करते? आणि बँक निफ्टीमध्ये कोणत्या बँकांचा समावेश आहे?
बँक निफ्टी म्हणजे काय? – मराठीमध्ये बँक निफ्टी म्हणजे काय?
Bank Nifty हा बँकिंग क्षेत्राचा एक भाग आहे, भारतीय शेअर बाजारातील 11 क्षेत्रांपैकी एक आहे. हा भारतातील 12 सर्वात विश्वसनीय आणि सर्वात मोठ्या बँकांचा निर्देशांक आहे. इंडियन इंडेक्स सर्व्हिस प्रोडक्ट लिमिटेड (IISL) द्वारे बँक निफ्टी 2000 साली शेअर बाजारात लॉन्च करण्यात आली.
Bank Nifty नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) मध्ये सूचीबद्ध केलेल्या 12 प्रमुख भारतीय बँकिंग क्षेत्रातील समभागांची माहिती प्रदान करते आणि बँकिंग क्षेत्रातील भारतीय शेअर बाजाराची स्थिती मजबूत करते. निफ्टी हा एक निर्देशांक आहे ज्यामध्ये NSE च्या 50 विविध क्षेत्रातील कंपन्या ठेवल्या आहेत.
परंतु, बँक निफ्टीमध्ये फक्त बँकिंग स्टॉकचा समावेश होतो. Bank Nifty च्या माध्यमातून बँकेच्या प्रगतीचा मागोवा घेऊ शकतात, यावरून बँकिंग क्षेत्रात किती वाढ झाली आणि किती तोटा झाला हे दिसून येते.
शेअर बाजारातील अनेक व्यापारी विशेषतः बँक निफ्टी निर्देशांकात व्यवहार करत आहेत. हे ट्रेडिंग तुमच्या जोखीम व्यवस्थापनावर देखील अवलंबून असते आणि त्यात ट्रेडिंग केल्याने, ट्रेडरला नफा किंवा तोटा होण्याची शक्यता असते.
बँक निफ्टीमधील प्रमुख बँका | Bank Nifty
तुम्हांला माहिती असेल की भारतात अनेक बँकिंग, नॉन-बँकिंग आणि वित्तीय संस्था आहेत. परंतु बँक निफ्टीमध्ये त्या १२ बँकांचा समावेश होतो ज्यांचे बाजार भांडवल आणि परिमाण सर्वाधिक आहे.
Bank Nifty मध्ये ज्या 12 बँकांचा समावेश करण्यात आला आहे. त्या बँका त्यांच्या क्रमवारीनुसार खाली दिल्या आहेत.
बँक निफ्टीच्या शेअर लिस्टमध्ये समाविष्ट असलेल्या बँका खालीलप्रमाणे
| अनु क्रमांक. | बँकांची नावे |
|---|---|
| 1 | HDFC BANK (एचडीएफसी बँक) |
| 2 | ICICI BANK (आईसीआईसीआई बँक) |
| 3 | AXIS BANK (एक्सिस बैंक) |
| 4 | STATE BANK OF INDIA (भारतीय स्टेट बँक) |
| 5 | KOTAK MAHINDRA BANK (कोटक महिंद्रा बँक) |
| 6 | IndusInd Bank Ltd (इंडसइंड बँक लिमिटेड) |
| 7 | Federal Bank Ltd (फेडरल बँक लिमिटेड) |
| 8 | Bank of Baroda (बँक ऑफ बड़ौदा) |
| 9 | IDFC FIRST BANK (आईडीएफसी फर्स्ट बँक) |
| 10 | AU Small Finance Bank Limited (एयू स्मॉल फाइनेंस बँक लिमिटेड) |
| 11 | Bandhan Bank Ltd (बंधन बँक लिमिटेड) |
| 12 | PUNJAB NATIONAL BANK (पंजाब नेशनल बँक) |
बँक निफ्टीमध्ये व्यवहार कसे करावे?
Bank Nifty ट्रेडिंगसाठी, व्यापारी त्याच्या आवडीनुसार ट्रेडिंग पद्धत निवडू शकतो. बँक निफ्टीचा व्यवहार ऑप्शन ट्रेडिंग, फ्युचर ट्रेडिंग आणि इंट्राडे ट्रेडिंगद्वारे केला जातो.बँक निफ्टीमध्ये ट्रेडिंग सुरू करण्यापूर्वी या ट्रेडिंग पद्धती समजून घेणे आवश्यक आहे. ऑप्शन्स आणि फ्युचर्स ट्रेडिंगमध्ये स्टॉकच्या किमतींचा अंदाज आधीच लावावा लागतो.
ऑप्शन्स ट्रेडिंग (Option Trading)
ऑप्शन ट्रेडिंग म्हणजे कोणत्याही ट्रेडरला भविष्यात कोणत्याही तारखेला मान्य किंमतीला निर्देशांक खरेदी करण्याचा किंवा विकण्याचा अधिकार आहे. येथे पर्याय खरेदीदारांना त्यांचे ट्रेडिंग अधिकार वापरण्यास भाग पाडले जाऊ शकत नाही. जर बाजार व्यापाऱ्याच्या अपेक्षेप्रमाणे संपत नसेल, तर खरेदीदार सेटल न होता व्यापारातून बाहेर पडू शकतो.
भविष्यातील व्यापार (Futures Trading)
भविष्यातील ट्रेडिंगद्वारे, कोणताही व्यापारी स्टॉक मार्केटमधील कोणताही स्टॉक/इंडेक्स त्याच्या एक्सपायरी तारखेपूर्वी कोणत्याही निश्चित किंमतीला खरेदी किंवा विकू शकतो.
इंट्राडे ट्रेडिंग (Intraday Trading)
लोक मुख्यतः इंट्राडे ट्रेडिंग ट्रेड करण्यासाठी वापरत आहेत. इंट्राडे ट्रेडिंग म्हणजे एकाच दिवशी ट्रेडिंग, ज्यामध्ये शेअर्स त्याच दिवशी खरेदी किंवा विकले जातात. शेअरच्या किमतीतील हालचाली बँकांच्या शेअरच्या किमतीतील बदल दर्शवतात.शेअर्स खूप वेगाने वर-खाली होतात आणि शेअर्सच्या किमतीतील या वाढ आणि घसरणीचा फायदा घेऊन, बहुतेक ट्रेडर्स इंट्राडे ट्रेडिंगद्वारे शेअर्सची खरेदी किंवा विक्री करून नफा मिळवतात किंवा तोटा सहन करतात.
बँक निफ्टी का तयार करण्यात आली असावी?
- Bank Nifty इंडेक्सची निर्मिती भारतातील महत्त्वाच्या सेवा क्षेत्रांपैकी एक असलेल्या बँकिंगच्या भांडवली बाजारातील कामगिरीचे मोजमाप करण्यासाठी करण्यात आली.
- बँक निफ्टी प्रमाणेच इतर अनेक निर्देशांक तयार करण्यात आले आहेत. Nifty च्या विविध निर्देशांकांमध्ये आरोग्य उद्योग, आयटी उद्योग, तेल उद्योग आणि वित्त उद्योग यासारख्या अनेक कंपन्यांचा समावेश आहे.
- Bank Nifty मध्ये फक्त सरकारी आणि खाजगी बँकिंग संस्थांचा समावेश आहे. जेणेकरून बँका निफ्टीच्या माध्यमातून बँकिंग संस्थांच्या वाढीचा, कामगिरीचा आणि प्रगतीचा मागोवा घेऊ शकतील.
बँक निफ्टी ट्रेडिंगसाठी लॉट साइज किती आहे?
- जर तुम्ही गुंतवणूकदार असाल आणि तुम्हांला बँक निफ्टीमध्ये ट्रेडिंगसाठी गुंतवणूक करायची असेल, तर तुम्हाला इंडेक्स लॉट साइजनुसार खरेदी आणि विक्री करावी लागेल.
- जर तुम्ही बँक निफ्टी व्यतिरिक्त इतर कोणत्याही स्टॉकमध्ये गुंतवणूक केली तर तुम्ही तुम्हांला पाहिजे तेवढा स्टॉक खरेदी आणि विक्री करू शकता.
- परंतु, जेव्हा तुम्हांला बँक निफ्टीमध्ये गुंतवणूक आणि व्यापार करायचा असेल, तेव्हा तुम्हांला बँक निफ्टीचे 15 स्टॉक खरेदी करावे लागतील. बँक निफ्टीच्या एका लॉटमध्ये 15 स्टॉक असतात. त्यामुळे कोणताही गुंतवणूकदार बँक निफ्टीमध्ये एकापेक्षा कमी लॉट खरेदी करू शकत नाही.
- बँक निफ्टीमधील भविष्यातील ट्रेडिंग आणि ऑप्शन ट्रेडिंग या दोन्हीमध्ये लॉटचा आकार सारखाच आहे. परंतु ऑप्शन्स ट्रेडिंगच्या तुलनेत, फ्युचर्स ट्रेडिंगमध्ये किमतीतील चढउतार जास्त वेगाने होतात आणि त्यामुळे जोखीमही जास्त असते. त्यामुळे बहुतांश व्यापारी भविष्यातील व्यापाराऐवजी ऑप्शन ट्रेडिंगला प्राधान्य देतात.
बँक निफ्टीमध्ये तोटा कसा टाळायचा?
बँक निफ्टीमध्ये ट्रेडिंग करण्यासाठी, तुम्हांला स्टॉक मार्केटचे पूर्ण ज्ञान असणे आवश्यक आहे. नफा-तोटा समजून घेऊनच यामध्ये प्रवेश करावा. येथे आम्ही तुम्हांला बँक निफ्टीमधील तोटा टाळण्यासाठी काही टिप्स सांगत आहोत जेणेकरुन तुम्ही भविष्यात कोणतेही मोठे नुकसान टाळू शकाल.
- Bank Nifty मध्ये व्यापार करण्यासाठी, सर्वप्रथम तुम्हांला त्याबद्दल पूर्ण माहिती असणे आवश्यक आहे. जर तुम्हांला याबद्दल काही माहिती नसेल तर तुम्ही या क्षेत्रात व्यापार करू नये.
- नेहमी रिस्क मानजमेंट (Risk management) करा, बाजारात तोटा झाल्यास नफा मिळविण्यासाठी पुन्हा पुन्हा गुंतवणूक करू नका, यामुळे तुमचे आणखी नुकसान होऊ शकते.
- शेअर बाजारात नफा आणि तोटा दोन्ही असू शकतात. त्यामुळे नेहमी नफा-तोटा लक्षात घेऊन गुंतवणूक करा.
- तुम्ही तुमचे नुकसान लक्षात घेऊन गुंतवणूक करता तेव्हा तुम्ही जास्त काळ बाजारात राहू शकता.
- स्वतःच्या जोखमीवर गुंतवणूक करा, कोणाच्याही सल्ल्यानुसार खरेदी-विक्री करू नका, स्वतःचे विश्लेषण करा.
Image Source – Aim Arrow
