चहा पिण्याचे फायदे आणि दुष्परिणाम

चहा जगभर प्रिय आहे. त्याच्या प्रेमींना ते वेगवेगळ्या स्वरूपात घेणे आवडते. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे चहा पिण्याचे फायदे जाणून घेण्यासाठी अनेक वैज्ञानिक संशोधन केले गेले आहेत, ज्यामुळे त्याची लोकप्रियता आणखी वाढली आहे. तुम्हांला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की चहा अनेक शारीरिक समस्यांचे परिणाम आणि लक्षणे कमी करण्यास मदत करू शकते. म्हणून आपण या लेखात चहा पिण्याचे फायदे आणि दुष्परिणाम (chaha che fayde va dushparinam in marathi) याविषयी माहिती घेणार आहोत.

चहा पिण्याचे फायदे आणि दुष्परिणाम | Benefits and side effects of drinking Tea

चहा पिण्याचे फायदे

Tea पिणाऱ्यांसाठी हे एखाद्या एनर्जी ड्रिंकपेक्षा कमी नाही. हे जगभरात सर्वाधिक सेवन केले जाणारे पेय मानले जाते. त्याचबरोबर हिवाळ्यात चहा एखाद्या औषधापेक्षा कमी नाही. चहाचे वैज्ञानिक Camellia Camellia sinensis आहेत. chaha मध्ये अनेक औषधी घटक असतात, ज्यामुळे कर्करोग, हृदयरोग, संधिवात आणि मधुमेहाचा धोका कमी होतो.

चला स्टेप बाय स्टेप चहा पिण्याचे फायदे जाणून घेऊया. त्याआधी, हे समजून घेणे आवश्यक आहे की चहाच्या अत्यधिक वापरामुळे कॅफिनचे नकारात्मक परिणाम देखील होऊ शकतात. तसेच, चहाला कोणत्याही समस्येवर पूर्ण इलाज म्हणता येणार नाही, हेही लक्षात ठेवावे लागेल. कोणत्याही समस्येचे संपूर्ण उपचार केवळ वैद्यकीय सल्ल्यावर अवलंबून असतात.

[1] कर्करोग रोखण्यासाठी चहाचे फायदे
कर्करोग रोखण्यासाठी चहा काही प्रमाणात फायदेशीर ठरू शकतो. वास्तविक, चहामध्ये पॉलीफेनॉल आढळतात, जे ट्यूमर पेशींचा प्रसार रोखू शकतात. या संदर्भातील अनेक संशोधने NCBI (नॅशनल सेंटर फॉर बायोटेक्नॉलॉजी इन्फॉर्मेशन) च्या वेबसाइटवर उपलब्ध आहेत. त्यांच्या मते, ग्रीन टी ग्लूटाथिओन एस-ट्रान्सफरेज आणि क्विनोन रिडक्टेज सारख्या डिटॉक्सिफिकेशन एन्झाईम्स सक्रिय करण्यासाठी कार्य करू शकते, जे ट्यूमरची वाढ रोखण्यासाठी कार्य करू शकते.

तसेच, कर्करोग हा एक जीवघेणा आजार आहे हे लक्षात ठेवा. त्याच्या उपचारासाठी केवळ घरगुती उपायांवर अवलंबून राहू नका. घरगुती उपचारांसोबतच डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि योग्य उपचार करा.

 

[2] चहा हृदयासाठी फायदेशीर आहे
ग्रीन टी (green tea) किंवा ब्लॅक टी संतुलित प्रमाणात सेवन केल्यास हृदय निरोगी राहण्यास मदत होते. वास्तविक, चहाचे सेवन करणाऱ्या लोकांमध्ये रक्तदाब, सीरममधील लिपिड्सचे प्रमाण आणि मधुमेह नियंत्रित राहतो. कोलेस्ट्रॉलही कमी होते, त्यामुळे शरीराला हृदयविकाराचा त्रास होण्याची शक्यता कमी असते. सध्या, हृदयाच्या आरोग्यावर चहाचे चांगले परिणाम जाणून घेण्यासाठी वैज्ञानिक संशोधन आवश्यक आहे.

 

[3] सांधेदुखीमध्ये चहा पिण्याचे फायदे
संधिवाताने ग्रस्त असलेल्या व्यक्तीला सांध्यांमध्ये वेदना, कडकपणा आणि सूज येत राहते. ग्रीन टी या समस्येत आराम देऊ शकतो. NCBI मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका संशोधनानुसार, ग्रीन टी आणि ब्लॅक टीमध्ये दाहक-विरोधी गुणधर्म असतात, ज्यामुळे संधिवाताचा धोका कमी होण्यास मदत होते.

मात्र, या संशोधनात ग्रीन टी आणि ब्लॅक टीचे परिणाम माणसांवर नव्हे तर उंदरांवर दिसून आले. त्यामुळे सांधेदुखीवर घरगुती उपाय म्हणून ग्रीन टी काही प्रमाणात उपयुक्त ठरू शकतो, असे म्हणता येईल. तथापि, ते कितपत प्रभावी सिद्ध होईल याबद्दल अजून संशोधनाची गरज आहे.

 

[4] मधुमेह कमी करण्यासाठी चहाचे फायदे
NCBI वेबसाइटवर प्रकाशित झालेल्या एका संशोधनात मधुमेहासाठी चहाचे फायदे सांगितले आहेत. संशोधनात असे दिसून आले आहे की चहा मधुमेहाचा धोका आणि त्याच्याशी संबंधित गुंतागुंत कमी करण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतो.

संशोधनानुसार, चहामुळे इंसुलिनची क्रिया वाढते, ज्यामुळे रक्तातील साखर नियंत्रित ठेवता येते. या आधारावर असे म्हणता येईल की मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी चहाचे सेवन फायदेशीर ठरू शकते. या संशोधनात हिरवा, काळा आणि ओलाँग अशा विविध प्रकारच्या चहाचा समावेश करण्यात आला आहे.

 

[5] डोकेदुखीमध्ये चहाचे फायदे
डोकेदुखीमध्येही चहा पिण्याचे फायदे दिसून येतात. वास्तविक, त्यात कॅफिन आढळते, ज्यामुळे डोकेदुखीचा प्रभाव काही प्रमाणात कमी होतो. एका अभ्यासानुसार, 237 मिली काळ्या चहामध्ये सुमारे 30-80 मिलीग्राम कॅफिन असते. त्याच वेळी, 237 मिली ग्रीन टी मध्ये 35-60mg कॅफिन आढळते.

लक्षात ठेवा की कॅफीन डोकेदुखीवर उपाय नाही. एक निरोगी व्यक्ती दररोज 400 मिग्रॅ कॅफिनचे सेवन करू शकते, यापेक्षा जास्त सेवन केल्यास डोकेदुखी, निद्रानाश आणि अस्वस्थता यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात.

 

[6] वृद्धत्व विरोधी गुणधर्मांनी समृद्ध
वाढत्या वयाचा परिणाम कमी करण्यासाठीही चहा फायदेशीर आहे. एनसीबीआयच्या (NCBI) वेबसाईटवर प्रकाशित झालेल्या एका संशोधनानेही याची पुष्टी केली आहे. संशोधनात असे दिसून आले आहे की पॉलीफेनॉल (कॅटेचिन्स) नावाचे अँटीऑक्सिडंट्स हिरव्या आणि पांढर्‍या चहामध्ये आढळतात, जे पेशींना नुकसान होण्यापासून वाचवू शकतात.

काळ्या चहामध्ये (black tea) थेफ्लेविन असते. हे घटक त्वचेला सुरकुत्या रोखण्याच्या दृष्टीने संरक्षण देऊ शकतात. अशा परिस्थितीत, चहा पिण्याबरोबरच, त्वचेवर लावण्यासाठी देखील याचा वापर केला जाऊ शकतो ज्यामुळे चांगले फायदे मिळू शकतात.

 

[7] अँटिऑक्सिडंट
चहामध्ये भरपूर प्रमाणात अँटीऑक्सिडंट्स आढळतात, जे शरीरातील फ्री रॅडिकल्सचा प्रभाव कमी करण्यासाठी फायदेशीर ठरू शकतात. याच्या मदतीने फ्री रॅडिकल्समुळे होणारे हृदयविकार, कर्करोग आणि वृद्धत्वाच्या समस्यांचा धोका बर्‍याच प्रमाणात कमी होऊ शकतो. म्हणून, अँटिऑक्सिडंट पदार्थांमध्ये समाविष्ट केलेला चहा आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरू शकतो.

आपण चहाचे फायदे वाचले आहेत, आता चहाच्या पोषक तत्वांबद्दल जाणून घेऊया.

 

चहाचे पौष्टिक घटक

वरील परिच्छेदांमध्ये आपण चहाचे फायदे माहित करून घेतले आहेत. आता पुढे आपण काळ्या चहामध्ये आढळणाऱ्या पोषक तत्वांबद्दल माहिती घेऊ.

पोषक घटक ==> प्रति 100 ग्रॅम(g)

पाणी	99.7 g
ऊर्जा	1 kcal
कार्बोहाइड्रेट	0.3 g
लोह	0.02 mg
मॅग्नेशियम	3 mg
झिंक	0.02 mg
कॉपर	0.01 mg
राइबोफ्लेविन	0.014 mg
कोलीन	0.4 mg
फॅटी ऍसिड टोटल सैचुरेटेड	0.002 g
फॅटी ऍसिड टोटल मोनोअनसैचुरेटेड	0.001 g
फॅटी ऍसिड टोटल पोलीअनसैचुरेटेड	0.004 g
कॅफिन	20 mg
थियोब्रोमाइन	2 mg

 

चहा कसा बनवायचा | How to make tea?

Chaha हा मुख्यतः पेय म्हणून वापरला जातो. चहाची पाने पाण्यात उकळून अनेक प्रकारे चहा बनवता येतो. त्यात चवीनुसार लिंबू, वेलची आणि आले घालावे. लोकांना आले आणि लिंबाचा चहा देखील आवडतो.

हर्बल चहामध्ये बर्फाचे तुकडे टाकून आइस टीचा आनंद घेता येतो.दुधाचा चहा (chaha) तयार करून पिऊ शकतो. यासाठी तुम्ही दूध, चहाची पाने आणि साखर वापरू शकता.सर्दी आणि खोकल्यापासून आराम मिळवण्यासाठी तुम्ही आले, तुळस आणि वेलचीचा चहा घेऊ शकता.काळी मिरी आणि दालचिनी वापरून बनवलेला चहा डेकोक्शन म्हणून घेता येतो.

चहा किती प्यावे : एनसीबीआय वेबसाइटवर प्रकाशित केलेल्या संशोधनानुसार, शरीराच्या आवश्यक पोषक तत्वांची गरज लक्षात घेऊन दिवसात 2 ते 3 कप चहा प्यायला जाऊ शकतो. कारण चहा पिण्याच्या फायद्यांसोबतच त्याचे अनेक तोटे देखील आहेत, ज्याबद्दल आम्ही तुम्हांला पुढे सांगणार आहोत. त्यामुळे चहाचे जास्त सेवन करणे नेहमीच टाळावे.

जास्त चहा पिण्याचे तोटे । चहाचे दुष्परिणाम

चहाचे सेवन एका मर्यादेपर्यंत योग्य आहे, कारण चहाचे जास्त सेवन केल्याने खालील समस्या उद्भवू शकतात.

चहामुळे लोहाचे शोषण कमी होते : Chaha मध्ये टॅनिन नावाचे संयुग आढळते. यामुळे शरीराची लोह शोषण्याची क्षमता कमी होऊ शकते. त्यामुळे जेवण झाल्यावर लगेच चहा पिऊ नये.

चहामुळे चिंता आणि तणाव होऊ शकतो : Chaha मध्ये कॅफिन असते आणि कॅफिनच्या जास्त सेवनाने मेंदूशी संबंधित आजार देखील होऊ शकतात. चहाचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने चिंता, तणाव आणि अस्वस्थता वाढू शकते.

चहामुळे निद्रानाश आणि हृदयविकार होऊ शकतो : Chaha हृदयविकारावर काही प्रमाणात उपयुक्त ठरू शकतो, असे लेखात नमूद करण्यात आले आहे. असे असूनही, चहामध्ये असलेल्या कॅफिनमुळे, त्याच्या अत्यधिक सेवनाने हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी (हृदय) रोग आणि निद्रानाश होऊ शकतो.

चहामुळे मळमळ किंवा उलट्या होऊ शकतात : हिरव्या आणि काळ्या चहामध्ये कॅफीन असते, ज्यामुळे चहाच्या जास्त सेवनाने मळमळ होऊ शकते.

चहामुळे छातीत जळजळ होऊ शकते : चहामध्ये कॅफिन असते, हे आम्ही या लेखात आधी देखील सांगितले आहे. तसेच, हे वैज्ञानिक अभ्यासात सिद्ध झाले आहे की कॅफीन पोटात गॅस्ट्रिक ऍसिडचे प्रमाण वाढवू शकते, ज्यामुळे छातीत जळजळ होऊ शकते. त्यामुळे अॅसिडिटीचा त्रास असलेल्या रुग्णाने चहाचे सेवन करू नये.

गरोदरपणात चहाचे सेवन : गरोदरपणात चहाच्या स्वरूपात जास्त प्रमाणात कॅफीन घेतल्यास गर्भपात होऊ शकतो आणि बाळाचे वजन कमी होऊ शकते.

आम्हांला आशा आहे की लेखात नमूद केलेले चहा पिण्याचे फायदे तुम्हांला समजले असतील. त्याचे फायदे मिळविण्यासाठी, आपण लेखात नमूद केलेल्या पद्धतींचा अवलंब करू शकता. चहा वापरताना, लक्षात ठेवा की त्यात कॅफिन आहे, ज्यामुळे लेखात नमूद केलेल्या चहाचे दुष्परिणाम होऊ शकतात.

तसेच, कोणत्या प्रकारचा चहा तुमच्यासाठी अधिक फायदेशीर ठरेल याबाबत तुम्ही वैद्यकीय सल्ला घेऊ शकता. या लेखात सांगितलेले चहा पिण्याचे फायदे स्वतःपुरते मर्यादित ठेवू नका, तर ते तुमच्या मित्रांना आणि परिचितांनाही शेअर करा.

Image Source – TTI Trends

सतत विचारले जाणारे प्रश्न

प्रश्न : तुम्ही रोज चहा पिऊ शकता का?
उत्तर : होय, तुम्ही दररोज चहा पिऊ शकता, परंतु दिवसातून तीन कपपेक्षा जास्त चहा घेऊ नका. जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने दुष्परिणाम होऊ शकतात.

प्रश्न : चहा किडनीसाठी हानिकारक आहे का?
उत्तर : नाही, चहाचे मर्यादित प्रमाणात सेवन करणे मूत्रपिंडाचे आरोग्य राखण्यासाठी फायदेशीर ठरू शकते. त्याच वेळी, जास्त प्रमाणात चहाचे सेवन केल्याने मूत्रपिंडांवर देखील वाईट परिणाम होतो.

प्रश्न : चहा प्यायल्याने आतड्याची हालचाल होण्याची भावना वाढू शकते का?
उत्तर : Chaha प्यायल्याने आतड्याची हालचाल होण्याची भावना वाढू शकत नाही. NCBI वर उपलब्ध संशोधनात नमूद केले आहे की चहामुळे बद्धकोष्ठता होऊ शकते. परंतु असे मानले जाते की चहा प्यायल्यानंतरच अनेकांचे पोट साफ होते, त्यामुळे लूज मोशन झाल्यास दुधाचा चहा पिऊ नये.

प्रश्न : चहा त्वचेसाठी फायदेशीर आहे का?
उत्तर : होय, काळ्या चहाचे सेवन त्वचेसाठी फायदेशीर ठरू शकते. त्यात उपस्थित अँटिऑक्सिडंट्स वृद्धत्वाची लक्षणे टाळू शकतात. याशिवाय, चहामध्ये असलेल्या अँटी-बॅक्टेरियल गुणधर्मांमुळे, त्वचेवर लावल्याने, त्वचेशी संबंधित संक्रमणांपासून काही प्रमाणात आराम मिळू शकतो.

प्रश्न : कॉफीपेक्षा चहा चांगला आहे का?
उत्तर : होय, कॉफीपेक्षा चहा चांगला आहे कारण त्यात कॅफीन कमी असते. यासोबतच चहामध्ये असलेले अँटिऑक्सिडंट्स शरीराला डिटॉक्स करण्यास मदत करतात.