मानवी अस्तित्वाचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे भाषा जी मानवाला एकमेकांशी संवाद साधण्यास आणि त्यांच्यातील संबंध विकसित करण्यास मदत करते.
आपल्याला माहित असेलच की, भारत हा क्षेत्रफळाच्या द्रुष्टीने जगातील सातव्या क्रमांकाचा देश आहे. तसेच, जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला देश आहे. देशाची लोकसंख्या 1.3 अब्जाहून अधिक आहे. भारत देशात अनेक धर्म पाळले जातात. यात विविध भाषा आणि संस्कृतींचा समावेश आहे. आपल्या देशात विविध भाषा बोलणारे लोक देशाच्या विविध भागात विखुरलेले आहेत.
2011 च्या जनगणनेच्या विश्लेषणानुसार भारतात 19,500 हून अधिक भाषा किंवा बोली मातृभाषा म्हणून बोलल्या जातात. या लेखात 2011 च्या जनगणनेनुसार देशातील सर्वाधिक बोलल्या जाणार्‍या भाषा आणि भाषिकांचा शोध घेऊया.
सर्वाधिक बोलल्या जाणार्‍या भारतीय भाषा | Indian languages Speakers
हिंदी (Hindi)
52.83 कोटी लोक हिंदी भाषिक (speakers) आहेत आणि ही भारतातील सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे. ही देशाच्या अधिकृत भाषांपैकी एक आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार, 2001 च्या जनगणनेच्या तुलनेत 2011 मध्ये मातृभाषा म्हणून हिंदी बोलणाऱ्या लोकांची संख्या वाढली आहे. 2001 मध्ये, 41.03% लोकांची हिंदी ही मातृभाषा होती, तर 2011 मध्ये तीच टक्केवारी 43.63% पर्यंत वाढली. Mandarin, स्पॅनिश आणि इंग्रजी नंतर, हिंदी ही जगातील चौथी सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.
सध्या भारतात 52,83,47,193 हिंदी भाषक आहेत. उत्तर प्रदेश, बिहार, उत्तराखंड, राजस्थान, मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, हिमाचल प्रदेश आणि दिल्लीसह देशातील जवळपास सर्व राज्यांमध्ये ही भाषा बोलली जाते.
हिंदी ही संस्कृत भाषेची वंशज आहे. आणि तिच्यावर द्रविड, अरबी, पोर्तुगीज, इंग्रजी, पर्शियन आणि तुर्की अशा विविध भाषांचा प्रभाव आहे. हिंदीमध्ये बोलल्या जाणार्‍या भाषांमध्ये आवादी, ब्रज आणि खादी भाषा यांचा समावेश होतो.
बंगाली (Bengali)
भारतातील दुसरी सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा बंगाली आहे. जी 9.72 कोटी नागरिक म्हणजेच एकूण लोकसंख्येच्या 8.03 टक्के लोक बोलतात.
बंगाली ही भारतीय-आर्य भाषा आहे जी मुख्यतः दक्षिण आशियात बोलली जाते. भारताच्या ईशान्येकडील अंदमान आणि निकोबार बेटांसह बहुतेक राज्यांमध्ये ही सर्वात प्रमुख भाषा आहे. बंगाली ही सुरुवातीच्या काळात जुन्या इंडो-आर्यांची धर्मनिरपेक्ष भाषा होती आणि तिच्यावर फारसी आणि अरबी यांचा प्रभाव होता. ही भाषा वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये बदलते, विशेषत: वापर, उच्चार, शब्द आणि ध्वन्यात्मक स्वरूपात.
भारतात, बंगाली भाषा मुख्यतः पश्चिम बंगाल, झारखंड, आसाम आणि त्रिपुरा या पूर्वेकडील राज्यांमध्ये बोलली जाते. ही भाषा मध्य पूर्व, अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया, जपान, यूके आणि कॅनडामध्ये देखील बोलली जाते.
मराठी (Marathi)
देशात एकूण 8.30 कोटी लोक मराठी बोलतात, जे एकूण लोकसंख्येच्या 6.86 टक्के आहे.
मराठी ही एक इंडो-आर्यन भाषा आहे जी गोवा आणि महाराष्ट्रासह देशाच्या पश्चिम भागातील राज्यांची अधिकृत भाषा आहे. मराठीत सुमारे 42 वेगवेगळ्या बोली बोलल्या जातात.
तेलगू (Telugu)
तेलुगू (8.11 कोटी भाषिक) ही द्रविडीयन भाषा आहे जी भारतामध्ये देशातील अनेक राज्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर बोलली जाते. ही भाषा प्रामुख्याने आंध्र प्रदेश, तेलंगणा आणि यानम राज्यांमध्ये बोलली जाते. बेरड, वडागा, डोमारा, सालावारी, नेल्लोर, कमटाओ आणि कामठी अशा विविध तेलगु बोलिं आहेत. ही भाषा युनायटेड स्टेट्स, युनायटेड किंगडम, न्यूझीलंड, ऑस्ट्रेलिया, संयुक्त अरब अमिराती आणि दक्षिण आफ्रिकेसह अनेक देशांमध्ये देखील बोलली जाते.
तमिळ (Tamil)
तमिळ भाषेची मुळे द्रविड भाषेशी निगडित आहेत. तथापि, ही सिंगापूर आणि श्रीलंका या दोन्ही देशांची अधिकृत भाषा आहे आणि ती भारतातही मोठ्या प्रमाणावर बोलली जाणारी भाषा आहे. देशात 6.90 कोटी लोक तमिळ बोलतात. तुम्हांला माहीत आहे का की तमिळ ही जगातील सर्वात जुनी जिवंत भाषांपैकी एक म्हणून ओळखली जाते? तिची साहित्यिक परंपरा 2,000 वर्षांपेक्षाही जास्त आहे. तामिळ भाषा बहुतेक श्रीलंकेच्या किनार्‍याजवळ दक्षिण भारतात बोलली जाते.
गुजराती (Gujrati)
गुजराती ही इंडो-आर्यन भाषा आहे जी भारतातील 5.54 कोटी लोक बोलतात. ही गुजरातची अधिकृत भाषा आहे, जी उत्तर-पश्चिम भारतातील एक राज्यभाषा आहे. गुजराती भाषा संस्कृतमधून विकसित झाली आहे.
उर्दू (Urdu)
भारतात सुमारे 5.07 कोटी उर्दू भाषिक (स्पीकर्स) आहेत. उर्दू ही देशाच्या अधिकृत भाषांपैकी एक आहे. पश्चिम बंगाल, बिहार, उत्तर प्रदेश, जम्मू आणि काश्मीर, तेलंगणा आणि झारखंड या राज्यांमध्ये ही अधिकृत भाषा म्हणून सूचीबद्ध आहे. तुम्हांला सांगु इच्छीतो की, उर्दू ही पाकिस्तानची अधिकृत भाषा आहे.
कन्नड (Kannada)
तमिळ प्रमाणेच कन्नड देखील द्रविड भाषा आहे. भारतातील 4.37 कोटी लोक कन्नड भाषा बोलतात. कन्नड ही जगातील सर्वात जुनी जिवंत भाषांपैकी एक आहे? ही भाषा भारताबाहेर ऑस्ट्रेलिया, युनायटेड स्टेट्स आणि कॅनडा सारख्या ठिकाणी देखील बोलली जाते. यातील अनेक वक्ते भारतीय डायस्पोराचे सदस्यही आहेत. कन्नडमध्ये सुमारे 20 वेगवेगळ्या बोली आहेत असा अंदाज आहे.
ओडिया (Odia)
ओडिया ही भारताची अधिकृत भाषा आहे आणि बहुतेक भाषक ओडिशा राज्यात आहेत. ही भाषा देशभरातील 3.75 कोटी भाषिक (speakers) बोलतात.
मल्याळम (Malayalam)
भारतातील अंदाजे 3.48 कोटी भाषिक (स्पीकर्स) मल्याळम बोलतात, जी केरळ, पुद्दुचेरी आणि लक्षद्वीप राज्यांमध्ये बोलली जाते. या भाषेची मुळे देखील द्रविड भाषेतील आहेत.
इंग्रजी भाषा – 2,59,678 स्पीकर्स
हिंदीसह, इंग्रजी भाषा देखील भारताच्या संघीय सरकारच्या अधिकृत भाषांपैकी एक आहे. नागालँड आणि अरुणाचल प्रदेश सारख्या भारतातील काही राज्यांमध्ये इंग्रजी ही अधिकृत भाषा आहे. 1800 च्या दशकात ईस्ट इंडिया कंपनीच्या काळापासून भारतातील शाळांमध्ये इंग्रजी शिकवले जात आहे.
भारतात विविध प्रकारच्या भाषा बोलल्या जात असल्याने आणि भाषिकांमधील संवादाच्या माध्यमात कोणताही अडथळा येत नाही कारण बहुतेक भारतीय बहुभाषिक आहेत. असे दिसून आले आहे की भारतातील बहुतेक लोक इंग्रजी, हिंदी आणि एकच मातृभाषा बोलतात.
इंग्रजी परदेशी भाषा मानली जात नाही कारण ती दक्षिण आणि उत्तर भारतातील लोकांमधील संवादाचा सर्वात सामान्य मार्ग म्हणून लोकप्रिय आहे. मित्रांनो, मला आशा आहे तुम्हांला हा लेख आवडला असेलच. जर तुम्हांला हा लेख आवडला असेल, तर कृपया आमच्या वेबसाइटला सबस्क्राइब करा. धन्यवाद!
