कोणत्याही कामात यशस्वी होण्यासाठी कौशल्य असणं खूप गरजेचं आहे. तुमच्याकडे कौशल्य असेल तर त्या कामात यश मिळण्याची शक्यता वाढते. नोकरी असो वा व्यवसाय, सर्वत्र कौशल्ये महत्त्वाची असतात. आजच्या लेखात, आम्ही तुम्हांला कौशल्ये म्हणजे काय (kaushalya mhanje kay), कौशल्यांचे प्रकार किती आहेत, कौशल्य कसे सुधारायचे याबद्दल मराठीमध्ये माहिती देणार आहोत.
कौशल्य म्हणजे काय? | What Is Skills In Marathi?
तुमच्याकडे कोणतेही काम करण्यासाठी ज्ञान आणि क्षमता असणे आवश्यक आहे. काम करण्याच्या या गुणांना कौशल्य म्हणतात. हे गुण एखाद्या व्यक्तीमध्ये त्याच्या कामाच्या अनुभवांच्या आधारे विकसित होतात.
हे पण वाचा – श्रवण कौशल्य म्हणजे काय? . . .
प्रशिक्षण घेऊनही कौशल्य वाढवता येते, पण चांगले कौशल्य मिळवण्यासाठी त्या कामाचा सतत सराव करत राहावे लागते. यामुळे तुमचे कौशल्य चांगले होईल आणि ते काम तुम्ही सहज करू शकाल.
कौशल्याचे किती प्रकार आहेत? | Types of Skills
कौशल्याचे प्रामुख्याने दोन प्रकार आहेत, एक म्हणजे हार्ड स्किल (Hard Skills) आणि दुसरे म्हणजे सॉफ्ट स्किल (Soft Skills). त्यांच्यामध्येही अनेक प्रकारची कौशल्ये आहेत, आम्ही या लेखामध्ये शक्य तितक्या कौशल्यांचे प्रकार सांगण्याचा प्रयत्न करू.
कठीण कौशल्ये काय आहेत? | What are Hard Skills?
कठीण कौशल्यांना तांत्रिक कौशल्य देखील म्हणतात. हे कौशल्य शिक्षण, प्रशिक्षण, तसेच एखाद्याच्या आयुष्यातील अनुभवातून आत्मसात केले जाते.
जर आपण कोणत्याही महाविद्यालयातून किंवा संस्थेतून पदवी घेतली तर ही कठीण कौशल्ये आहेत. हार्ड स्किलमध्ये आपल्याला सोप्या शब्दात इंजिनीअरिंग करायला जे शिकवले जाते, कॉम्प्युटर, मशिन्सची माहिती असते, ती फक्त हार्ड स्किल असते. कठीण कौशल्य आपल्याला नोकरी मिळविण्यात मदत करते.
कठीण कौशल्यांचे प्रकार | Types of Hard Skills
- डेटाबेस व्यवस्थापन आणि सॉफ्टवेअर
- अभियांत्रिकी
- संगणक व्यवस्थापन
- सर्व्हर देखभाल
- मशीन ऑपरेशन
सॉफ्ट स्किल्स म्हणजे काय? | What Is Soft Skills?
सॉफ्ट स्किल्स हार्ड स्किल्सपेक्षा पूर्णपणे भिन्न असतात. तुमचा स्वभाव, आत्मविश्वास, तुमची नेतृत्वगुण, तुमची विचारसरणी इत्यादी या व्यक्तीमध्ये असलेले हे गुण आहेत.
सोप्या भाषेत, जी कौशल्ये तांत्रिक नसतात, त्यांना सॉफ्ट स्किल्स म्हणतात. जसे संवाद कौशल्य, व्यक्तिमत्व विकास, वृत्ती, वेळेचे व्यवस्थापन, इत्यादी. या सर्वांशी संबंधित कौशल्यांना सॉफ्ट स्किल्स म्हणतात.
सॉफ्ट स्किल्स असणे देखील खूप महत्वाचे आहे. कारण जेव्हा तुम्ही एखाद्या कंपनीत नोकरीच्या मुलाखतीसाठी जाता तेव्हा तुमच्या हार्ड स्किल्ससोबत सॉफ्ट स्किल्स देखील गरज भासते जसे की तुमची बोलण्याची पद्धत, तुमची बसण्याची आणि उठण्याची पद्धत इ.
सॉफ्ट स्किल्सचे प्रकार | Types Of Soft Skills
- संभाषण कौशल्य
- सहनशक्ती
- वेळेचे व्यवस्थापन
- संघ कार्य
- समस्या सोडवण्याची क्षमता
- नेतृत्व
हार्ड स्किल्स आणि सॉफ्ट स्किल्समध्ये काय फरक आहे?
सॉफ्ट स्किल्स ही सहसा तुमची वैयक्तिक कौशल्ये असतात जी तुम्ही स्वतः शिकता. ज्याची आम्ही वर काही उदाहरणे दिली होती. तुमच्या समस्येचे निराकरण करण्याच्या क्षमतेला सॉफ्ट स्किल्स म्हणतात.
सॉफ्ट स्किल्सच्या मदतीने तुम्ही लोकांना तुमच्याकडे आकर्षित करू शकता, हे कौशल्य आयुष्यात खूप उपयोगी आहे. बर्याच संस्था सॉफ्ट स्किल कोर्सेस देतात, पण तुम्ही स्वतः प्रयत्न करून ही कौशल्य शिकू शकता.
हार्ड स्किल्सचा कोर्स केल्यानंतर, तुम्हांला अशी पदवी दिली जाते की तुम्ही या कौशल्यात परिपूर्ण झाला आहात. जे तुम्हांला तुमचे भविष्य घडवण्यास मदत करते. जसे संगणक अभियांत्रिकी, यांत्रिक अभियांत्रिकी इ. या कौशल्यामध्ये तुम्हांला उपकरणे इत्यादी वापरण्यास शिकवले जाते.
कौशल्य कसे सुधारायचे?
कौशल्ये सुधारून तुम्ही तुमचे व्यावसायिक जीवन आणि वैयक्तिक जीवन दोन्ही सुधारू शकता. कौशल्य सुधारल्यानंतर तुम्हांला रोजगाराच्या नवीन संधी मिळतील. आता आपण आपली कौशल्ये कशी सुधारू शकता याबद्दल बोलूया.
- तुम्हांला कोणते कौशल्य सुधारण्याची गरज आहे हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न करा मग तुम्ही कौशल्यामध्ये कोणत्या टप्प्यावर कमकुवत आहात ते पहा आणि तोच मुद्दा सुधारा.
- तुम्हांला जे कौशल्य सुधारायचे आहे, त्या कौशल्याबद्दल प्रथम चांगले ज्ञान मिळवा.
- माहिती मिळाल्यानंतर, दररोज सराव करा कारण तुम्ही जितका सराव करा तितके तुमचे कौशल्य अधिक चांगले होईल.
- जर तुम्ही स्वतःहून तुमचे कौशल्य सुधारू शकत नसाल तर तुम्ही कोचिंग सेंटरची मदत घेऊ शकता कारण कोचिंग सेंटरमध्ये तुम्हांला अशा अनेक गोष्टी कळतील ज्या तुम्हांला माहीत नसतील.
- एक वेळापत्रक बनवा, वेळ निश्चित करा, त्या वेळी दररोज सराव करा, यामुळे तुमचे वक्तशीरपणाचे कौशल्य देखील सुधारेल.
- तुमचे कौशल्य पूर्वीपेक्षा किती सुधारले आहे ते पहा. तुम्ही त्या कौशल्यात पूर्वी किती परफेक्ट होता आणि आज तुम्ही किती आहात ते स्वतः पहा. सॉफ्ट स्किल्सच्या बाबतीत, तुम्ही इतरांना देखील विचारू शकता की त्यांना तुमच्यामध्ये काही बदल दिसतो की नाही.
हार्ड स्किल्स आणि सॉफ्ट स्किल्सचा वापर कुठे आणि कसा करावा?
आतापर्यंत तुम्हाला कौशल्ये काय आहेत हे नीट समजले असेल, आता आम्ही तुम्हांला हार्ड स्किल्स आणि सॉफ्ट स्किल्स वापरण्याबद्दल सांगणार आहोत.
तुम्ही एखाद्या कंपनीत नोकरीसाठी गेलात, तर तुमच्याकडे हार्ड स्किल्स असतील, तुमच्यासारखे बरेच लोक नोकरीसाठी आलेले असतील, त्यामुळे जेव्हा तुमची मुलाखत असेल, तेव्हा तुम्हांला सॉफ्ट स्किल्स वापरावे लागतात. तुमचे संवाद कौशल्य आणि तुमचा आत्मविश्वास तुम्हाला नोकरी मिळवून देण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतो.
हार्ड स्किल्स आणि सॉफ्ट स्किल्स या दोन्हींचा वापर करून तुम्ही चांगली नोकरी मिळवू शकता आणि तुमचे आयुष्य चांगले बनवू शकता.
तुम्ही जर बिझनेस मॅन असाल आणि तुम्ही बिझनेस करत असाल तर हार्ड स्किल्ससोबतच सॉफ्ट स्किल्स देखील तुमच्यासाठी खूप उपयुक्त आहेत. जर तुम्ही तुमच्या हार्ड स्किल्सच्या माध्यमातून व्यवसाय सुरू केलात तर तुम्हांला लोकांशी जोडले जाण्यासाठी सॉफ्ट स्किल्सचा वापर करावा लागेल. तुमच्या सॉफ्ट स्किल्समुळेच लोक तुमच्यासोबत व्यवसाय करतील.
जसे तुम्ही बिझनेसशी संबंधित डीलसाठी गेलात आणि तिथे तुम्हांला क्लायंटला तुमच्या बिझनेसबद्दल सांगावे लागते. जर तुमचे सॉफ्ट स्किल्स चांगले असतील तर तुम्ही तुमच्या क्लायंटला बिझनेसबद्दल खूप चांगल्या पद्धतीने समजावून सांगू शकाल. आणि लोकांना प्रभावित करण्यास सक्षम व्हाल.
कौशल्यांशी संबंधित काही प्रश्न – उत्तरे
प्रश्न – हार्ड स्किल्ससोबत सॉफ्ट स्किल्स असणे महत्त्वाचे आहे का?
उत्तर – होय, हार्ड स्किल्स सोबतच सॉफ्ट स्किल्स असणे आवश्यक आहे, या दोघांच्या मदतीने तुम्ही प्रोफेशनल लाईफ तसेच पर्सनल लाईफ चांगले बनवू शकता.
प्रश्न – सॉफ्ट स्किल्स कसे वाढवायचे?
उत्तर – सॉफ्ट स्किल्स वाढवण्यासाठी तुम्हांला रोज सराव करावा लागेल कारण तुम्ही जितका जास्त सराव कराल तितकी तुमची सॉफ्ट स्किल्स वाढतील.
प्रश्न – सॉफ्ट स्किलमध्ये कोणती कौशल्ये येतात?
उत्तर – सॉफ्ट स्किल्समध्ये खालील कौशल्यांचा समावेश होतो. आंतरसांस्कृतिक कौशल्ये, वाटाघाटी कौशल्ये, परस्पर कौशल्ये, संप्रेषण कौशल्ये इ.
प्रश्न – कौशल्य प्रशिक्षण म्हणजे काय?
उत्तर – जेव्हा तुम्ही एखाद्या संस्थेतून कौशल्य शिक्षण घेतो, तेव्हा तुम्हाला सैद्धांतिक आणि व्यावहारिक अशा दोन्ही प्रकारे कौशल्ये विकसित करण्यास शिकवले जाते, याला कौशल्य प्रशिक्षण म्हणतात.
निष्कर्ष
आजच्या लेखात, आम्ही तुम्हांला कौशल्ये काय आहेत, कौशल्यांचे किती प्रकार आहेत, कौशल्य कसे सुधारावे आणि कसे वापरावे ते सांगितले. तुम्हांला हि माहिती कशी वाटली ते कृपया कमेंट बॉक्समध्ये कमेंट करून नक्की सांगा आणि हि पोस्ट तुमच्या मित्रांना जरूर शेअर करा.
