क्लाऊड कम्प्यूटिंग म्हणजे काय?

क्लाऊड कम्प्यूटिंग म्हणजे इंटरनेटद्वारे वेगवेगळ्या सेवांचे वितरण होय. या संसाधनांमध्ये डेटा स्टोरेज, सर्व्हर, डेटाबेस, नेटवर्किंग आणि सॉफ्टवेअर सारखी साधने आणि ऍप्लीकेशन्स समाविष्ट असतात. हार्ड ड्राइव्ह किंवा स्थानिक संचयन डिव्हाइसवर फायली ठेवण्याऐवजी, क्लाउड-आधारित स्टोरेज त्यास रिमोट डेटाबेसमध्ये जतन करणे शक्य करते.

व्यावसायिकांसाठी क्लाउड कंप्यूटिंग हा एक लोकप्रिय पर्याय आहे. ज्यामध्ये खर्च बचत, वाढीव उत्पादकता, वेग, कार्यक्षमता आणि सुरक्षितता यासह अनेक कारणांमूळे क्लाउड कंप्यूटिंगची मागणी वाढत आहे.

क्लाऊड कंप्यूटिंग म्हणजे काय? | What is cloud computing?

क्लाऊड कंप्यूटिंग म्हणजे डेटा स्टोरेज, सर्व्हर, डेटाबेस, नेटवर्किंग आणि सॉफ्टवेअरसह इंटरनेटद्वारे विविध सेवांचे वितरण होय. क्लाउड-आधारित स्टोरेज फाइल्स रिमोट डेटाबेसमध्ये जतन करणे आणि मागणीनुसार त्या पुनर्प्राप्त करणे शक्य करते. यामध्ये सेवा सार्वजनिक आणि खाजगी अशा दोन्ही असू शकतात – खासगी सेवा विशिष्ट क्लायंटच्या असून त्या नेटवर्कवर होस्ट केल्या जातात. आणि सार्वजनिक सेवा शुल्कासाठी ऑनलाईन प्रदान केल्या जातात.

क्लाउड कम्प्यूटिंगचे प्रकार | Types of cloud computing

क्लाऊड कम्प्यूटिंग हा मायक्रोचिप किंवा सेलफोन सारख्या तंत्रज्ञानाचा एक भाग नाही. त्याऐवजी, ही एक सिस्टिम आहे ज्यामध्ये मुख्यत: तीन सेवा आहेत : सॉफ्टवेअर-एएस-ए-सर्व्हिस (SaaS), पायाभूत सुविधा-से-ए-सर्व्हिस (Sa-aS) आणि प्लॅटफॉर्म-ए-अ-सर्व्हिस (PaS).

सॉफ्टवेअर-एएस-ए-सर्व्हिस (सास) | Software-as-a-service (SaaS)

सॉफ्टवेअर-ए-ए-सर्व्हिस (सास) मध्ये ग्राहकांना सॉफ्टवेअर एप्लीकेशनचा परवाना (license) दिला जातो. परवाने सामान्यत: आपण pay-as-you-go मॉडेलद्वारे किंवा मागणीनुसार दिले जातात. मायक्रोसॉफ्ट ऑफिसच्या 365.1 मध्ये सिस्टमचा हा एक प्रकार आहे.

पायाभूत सुविधा-से-ए-सर्व्हिस (आयएएएस) | Infrastructure-as-a-service (IaaS)

इन्फ्रास्ट्रक्चर-ए-अ-सर्व्हिस (आयएएएस) मध्ये ऑन-डिमांड सेवेचा एक भाग म्हणून ऑपरेटिंग सिस्टमपासून सर्व्हरपर्यंत सर्व काही वितरीत करण्याची पद्धत आणि आयपी-आधारित कनेक्टिव्हिटीद्वारे स्टोरेजची एक पद्धत समाविष्ट असते. आयएएएस प्रणालीच्या लोकप्रिय उदाहरणांमध्ये आयबीएम क्लाऊड आणि मायक्रोसॉफ्ट अझर २.२ यांचा समावेश आहे.

प्लॅटफॉर्म-ए-अ-सर्व्हिस (पीएएस) | Platform-as-a-service (PaaS)

प्लॅटफॉर्म-ए-ए-सर्व्हिस (पीएएस) क्लाउड-आधारित कम्प्यूटिंग तीन स्तरांपैकी सर्वात जटिल मानली जाते. पीएएस सासमध्ये काही समानता सामायिक करतो, प्राथमिक फरक म्हणजे ऑनलाइन सॉफ्टवेअर वितरित करण्याऐवजी इंटरनेटद्वारे वितरित केले जाणारे सॉफ्टवेअर तयार करण्याचे एक व्यासपीठ आहे. या मॉडेलमध्ये सेल्सफोर्स डॉट कॉम आणि हीरोकू सारख्या प्लॅटफॉर्मचा समावेश आहे.

See also हेलिकॉप्टरचा शोध कोणी लावला?

क्लाऊड कंप्यूटिंगचा सेवा देणाऱ्या काही संस्था

व्यावसायिक वेगवेगळ्या हेतूंसाठी क्लाऊड संगणकाची निवड करू शकतात. काही वापरकर्ते क्लाऊडवर सर्व अ‍ॅप्स आणि डेटा ठेवतात, तर काही लोक क्लाऊडवर खास अ‍ॅप्स आणि डेटा सर्व्हरवर ठेवून हायब्रिड मॉडेल वापरतात. कॉर्पोरेट कंप्यूटिंग क्षेत्रातील काही बडया कंपन्या क्लाऊड कंप्यूटिंगच्या सेवा देतात त्या पुढीलप्रमाणे :

गूगल क्लाऊड ( Google Cloud )
ॲमेझॉन वेब सर्व्हिसेस (AWS)
मायक्रोसॉफ्ट अझर ( Microsoft Azure )
आयबीएम क्लाऊड ( IBM Cloud )
अलिबाबा क्लाऊड ( Alibaba Cloud )

अ‍ॅमेझॉन वेब सर्व्हिसेस 100% सार्वजनिक आहेत. मायक्रोसॉफ्ट अझर ग्राहकांना त्यांच्या साइटवर काही डेटा ठेवण्याची परवानगी देतो. दरम्यान, अलिबाबा क्लाऊड ही अलिबाबा समूहाची सहाय्यक कंपनी आहे.

क्लाउड कम्प्यूटिंगचे फायदे (Advantages)

क्लाऊड कम्प्यूटिंगमध्ये एकापेक्षा अधिक डिव्हाइसवरील फायलींमध्ये प्रवेश करू शकतो. वापरकर्ते कोणत्याही संगणकावर त्यांचे ईमेल तपासू शकतात आणि ड्रॉपबॉक्स आणि गूगल ड्राइव्ह सारख्या सेवांचा वापर करून आपल्या फाइल्स संग्रहित करू शकतात.

क्लाउड कंप्यूटिंग सेवा वापरकर्त्यांना त्यांच्या music, फाइल्स आणि फोटोंचा बॅकअप घेणे देखील शक्य करतात. आणि हार्ड ड्राइव्ह क्रॅश झाल्यास त्या फायली त्वरित उपलब्ध असल्याचे सुनिश्चित करतात.

क्लाउड कंप्यूटिंगचे तोटे (Disadvantages)

क्लाऊड कंप्यूटिंगमध्ये वेग, कार्यक्षमता आदी जोखीम आहेत. विशेषत: संवेदनशील वैद्यकीय नोंदी आणि आर्थिक माहितीच्या बाबतीत नेहमीच ही एक मोठी चिंता असते. encryption पद्धत महत्वाची माहिती संरक्षित करते, परंतु त्याच्यात काही त्रुटी असल्यास डेटा अदृश्य होतो.

क्लाऊड कंप्यूटिंग कंपन्यांद्वारे देखभाल केलेले सर्व्हर नैसर्गिक आपत्ती, अंतर्गत बिघाड आणि वीज खंडित झाल्यामुळे डेटा loss ची परीस्थिती ओढवू शकते. कॅलिफोर्नियामधील ब्लॅकआऊटमुळे न्यूयॉर्कमधील वापरकर्त्यांना लकवा बसू शकेल आणि टेक्सासमधील एखाद्या कंपनीने जर त्याचा मेन-आधारित प्रदाता क्रॅश झाला तर त्याचा डेटा गमावू शकेल.

परंतु, बर्‍याच व्यक्ती एकाच पोर्टलद्वारे माहिती मिळविण्यास आणि हाताळणी करून, नकळत चुका करून संपूर्ण सिस्टममध्ये स्थानांतरित करू शकतात.