ग्लोबल वार्मिंग (global warming) किंवा वाढते जागतिक तापमान म्हणजे पृथ्वीचे सतत वाढत जाणारे तापमान होय. शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की येणाऱ्या काळात दुष्काळ वाढेल, पूर येण्याचे प्रमाण वाढेल आणि हवामानाच्या पध्दतीत संपूर्ण बदल दिसतील. आणि याचं एकमेव कारण म्हणजे ग्लोबल वॉर्मिंग होय. तर हे ग्लोबल वॉर्मिंग म्हणजे काय? ग्लोबलची समस्या कशामुळे उद्भवते? आणि ग्लोबल वॉर्मिंगबद्दल इतरहि काही प्रश्नांची उत्तरे या लेखात घेऊ या.
ग्लोबल वार्मिंग म्हणजे काय? | What is Global Warming?
साध्या शब्दांत सांगायचे तर, ग्लोबल वार्मिंग म्हणजे पृथ्वीवरील तापमानात होणारी वाढ (tapman vadh) आणि त्याचे परिणाम होय. ग्लोबल वार्मिंगमुळे पावसाची अनियमितता, वितळणारे हिमनग त्यामुळे समुद्राची वाढणारी पाणीपातळी, दुष्काळ आदी समस्या उद्भवतात.
ग्लोबल वार्मिंग ही जगातील एक मोठी समस्या आहे हे सामान्य माणसाला समजत नाही. त्याला हा शब्द जरा तांत्रिक वाटतो. म्हणूनच तो त्याच्या तळाशी पोहोचत नाही. बर्‍याच लोकांना असे वाटते की सध्या जगाला कोणताही धोका नाही. ग्लोबल वार्मिंग हा भारतात लोकप्रिय शब्द नाही आणि ज्या काही मोजक्या लोकांना याविषयीं जाणीव आहे. म्हणून त्यावर फार कमी प्रमाणात चर्चा केली जाते.
परंतु, विज्ञानाच्या जगाविषयी बोलताना ग्लोबल वार्मिंगविषयी भविष्यवाणी होताना आपल्याला वेळोवेळी दिसते. 21 व्या शतकातील हा सर्वात मोठा धोका असल्याचे वर्णन केले जात आहे. हा धोका तिसर्‍या महायुद्ध किंवा पृथ्वीवर धडकणाऱ्या कोणत्याही लघुग्रहांपेक्षा मोठा असल्याचे मानले जाते.
जागतिक तापमान वाढ कशामुळे होते | Causes of Global Warming
ग्लोबल वार्मिंगमुळे होणार्‍या हवामान बदलासाठी ग्रीनहाऊस वायू (green house gases) सर्वात जास्त जबाबदार आहे. ग्रीन हाऊस वायू, असा वायु आहे जो बाहेरील उष्णतेला शोषून घेतो. ग्रीनहाऊस वायू वापर सामान्यतः कमी तापमान असणाऱ्या भागातील वनस्पतींचे जास्त थंडीपासून संरक्षण व्हावे या दृष्टीने केला जातो.
ज्या अति थंड हवामानात झाडे जगू शकत नाही. अशा परिस्थितीत झाडे बंद काचेच्या घरात ठेवले जातात आणि ग्लास हाऊसमध्ये ग्रीनहाऊस गॅस भरला जातो. हा वायू सूर्यापासून येणार्‍या किरणांची उष्णता शोषून घेतो आणि वनस्पतींना उबदार ठेवतो. नेमकी हीच प्रक्रिया पृथ्वीवर घडते. सूर्यापासून येणार्‍या किरणांच्या उष्णतेचे काही प्रमाण पृथ्वीद्वारे शोषले जाते. वातावरणात पसरलेल्या ग्रीन हाऊस वायूंचे या प्रक्रियेमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान आहे.
जर हा वायू वातावरणामध्ये अस्तित्वात नसता तर पृथ्वीवरील तापमान सध्याच्या तुलनेत खूपच कमी असते.
ग्लोबल वार्मिंगमुळे होणारे परिणाम | Consequences of Global Warming
ग्रीनहाऊस गॅस हा एक असा वायू आहे जो पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करुन तेथील तापमानात वाढ करतो.
शास्त्रज्ञांच्या मते, जर या वायूंचे उत्सर्जन अशाप्रकारे चालू राहिले तर 21व्या शतकात पृथ्वीचे तापमान 3 अंशांपर्यंत 8 अंश सेल्सिअसपर्यंत वाढू शकते. जर असे झाले तर त्याचे परिणाम अत्यंत प्राणघातक असतील. जगातील बर्‍याच भागात असणाऱ्या बर्फाल प्रदेशातील बर्फ वितलेल, समुद्राची पातळी कित्येक फूटांनी वाढेल. समुद्राच्या या वर्तनामुळे जगातील जमिनीचा बहुतेकभाग पाण्याखाली जाईल. आणि त्यावर असणारे जीव-जंतू, मणुष्यवस्ती, प्राणी पूर्णपणे नष्ट होतील.
ग्लोबल वार्मिंग थांबविण्यासाठी उपाय | Measures to Stop Global Warming
- वैज्ञानिक आणि पर्यावरणतज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की सीएफसी (CFCs : Chlorofluorocarbons) मुख्यतः ग्लोबल वार्मिंग कमी करण्यासाठी वापरली जाते. वायूंचे उत्सर्जन थांबवावे लागेल आणि त्यासाठी रेफ्रिजरेटर, वातानुकूलन आणि इतर शीतलक यंत्रांचा वापर कमी करावा लागेल किंवा अशा मशीन वापराव्या लागतील ज्यामुळे कमी सीएफसी वायू उत्सर्जित होतील.
- औद्योगिक युनिट्सच्या चिमणीतून निघणारा धूर हानिकारक आहे आणि त्यांच्यामधून निघणारा कार्बन डाय ऑक्साईड उष्णता वाढवतो. या युनिट्समधील प्रदूषण रोखण्यासाठी उपाययोजना कराव्या लागतील.
- वाहनांमधून निघणाऱ्या धुराचा परिणाम कमी करण्यासाठी पर्यावरणीय मानकांचे काटेकोरपणे पालन करावे लागेल.
- उद्योगांमधून आणि विशेषत: रासायनिक घटकांकडून कचरा पुनर्वापरयोग्य करण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत आणि प्राधान्याने तत्काळ झाडे तोडणे थांबवावे लागेल आणि जंगलांच्या संवर्धनावर जोर द्यावा लागेल.
- नूतनीकरण करण्यायोग्य उर्जा उपायांची काळजी घ्यावी लागेल, म्हणजेच पवन ऊर्जा, सौर ऊर्जा आदींची काळजी घेतली गेली तर वातावरण तापविणाऱ्या वायूंवर नियंत्रण मिळवता येईल.
